سمیرم در فراز تاریخ ایران

شهرستان سمیرم دارای پیشینه‌ای دیرسال است. در مناطق مختلف این شهرستان نشانه‌هایی از مدنیتی بسیار کهن دیده شده که سابقه تاریخی این ناحیه را به هفتصد سال قبل از میلاد مسیح باز می گرداند. در منطقه کمه آثار سکونت پارس و در شهر سمیرم شواهدی از وضعیت مدنی این شهر در دوره هخامنشینیان بدست آمده است که همگی بر پیشینیه باستانی این شهرستان گواهی می دهند. علاوه بر این، در نزدیکی دریاچه حنا (در شرق سمیرم) قلعه سنگی معروف به قلعه مختار از آثار دوره ساسانیان وجود دارد. در این قلعه یک آتشدان متعلق به این دوران به دست آمده است. در اطراف شهر سمیرم پنج عدد میل سنگی وجود دارد که مربوط به آتشکده های ساسانیان بوده و نشان می دهند که سمیرم در زمان ساسانیان نیز در حد یک شهر، وسعت و جمعیت داشته است.
پس از دوره ساسانیان تا چندین قرن از وضعیت و تاریخ سمیرم آثار و اسنادی در دست نیست. اما چنانچه از گزارش های تاریخی بر می آید در دوره دیلمیان، سمیرم دارای دژی محکم بوده است. در دوره سلجوقیــان سمیــرم شهری نسبتا بزرگ بوده و قلعه ای استوار داشته است. سمیرم در این زمان مهریه گوهر خاتون، همسرمحمد بن ملک شاه سلجوقی بوده است.
از طرفی وزیر سلطان محمود سلجوقی نیز فردی از اهالی سمیرم به نام کمال الدین علی سمیرم بوده است. به همین خاطر این شهر در دوره سلجوقیان مورد توجه قرار گرفت و بسیار رشد یافت و آباد گشت.

سمیرم در دوره سلجوقیان نقش مهمی در ارکان مدیریتی این سلسله ایفا کرده است. چنانچه غیر از کمال الدین علی، وزیران دیگری نیز مانند عبدالرحمان سمیرمی وزیر سلطان برکیارق و ابو اسماعیل موالدین مشهور به طغرایی، وزیر سلطان مسعود در این دوره از سمیرم برخاسته اند. این شهر در حمله مغول به ایران از گزند مغولان در امان نماند و سخت آسیب دید. در دوره صفویان و پس از آنکه پایتخت از قزوین به اصفهان انتقال یافت، سمیرم دوره دیگری را تجربه کرد زیرا هم به شهر اصفهان نزدیک بود و هم آب و هوای معتدلش مورد پسند پادشاهان صفوی بود. در این دوره آسیاب های برزک، روغن گیری در سمیرم تاسیس شد که در آنها روغن برزک جهت سوخت چراغ های دربار به پایتخت فرستاده می شد.

سمیرم از نظر لغوی به کسرسین و ضم راء می باشد و از لحاظ وجه تسمیه آنچه از کتب تاریخی استنباط می شود بانی این ناحیه سام ابن ارم بوده که بدین لحاظ در اثر کثرت استعمال سمیرم گردیده است. سمیرم از دوجزء تشکیل شده یکی سمی یا ثمی به معنی سرد و دیگری ران یا رام به معنی حمل و همچنین نتیجه گرفته می شود که سمیرم یا سمیران به معنی جا و مکان و سر زمین سرد می باشد. از نظر قدمت تاریخی وجود غارها و شکافها، چشمه ها و کشتزارهای وسیع و حاصلخیز سکونت بشر رادرآن به درازای تاریخ می رساند همچنین نامهای قدیمی موجود در منطقه که بیشتر آنها از لغات فرس قدیم فارسی دری است، نشئه امر فوق می باشد. مانند کوه بهرز به معنای هاله روی شعله آتش که وهی است درشمال شهر سمیرم توجه به سایر شواهد امکان وجود شهر در زمان ساسانیان زیاد است بطوریکه از سنگ لوحه های قبور قبرستان و سایر اماکن مقدسه مانند مقبره سلطان ابراهیم که به قولی برادر امام رضا (ع) می باشد و محل آن به نام محله شهیدان معروف است برمیاید. سمیرم دردوران بعد از اسلام به صورت قریه ای موجود بوده است دردوره دیلبان بررونق و آبادانی سمیرم افزوده شد و رکن الدوله دیلمی دارای دژی درآنجا بوده است. دردوره سلجوقیان نیز سمیرم شهرت داشته، چنان که کمالالدین علی سمیرمی از وزرای شاه سلطان محمود سلجوقی پسر شاه سلطان محمد پسرشاه سلطان ملکشاه سلجوقی از این مکان بوده است. از وزیر مذکور حمام و آسیابی در سیمرم بجا مانده که بنام خود او مشهور است. از دوره اتابک انفارس در سمیرم یک شبستان بسیار بزرگ ومدرسه طلاب علوم دینی باقیمانده که آن محل بنام محله اتابکی معروف می باشد .درزمان پادشاهان صفوی به تیمولداری درسمیرم خاتمه داده شد و املاک مردم منطقه به آنها واگذار گردید. نقل است که شاه عباس ثانی در سال 1064 هجری بعلت گمی هوا در سمیرم فرودآمده است همچنین قلعه ایست در سمیرم بنام قلعه که نقل است درزمان صفویه ساخته شده در پشت این سنگر محکم فندقی آبی ایجاد کرده بودند که پایه های خندق هوز موجود است. اما درزمان حکومت زندیه چنانکخه درکتاب تاریخ زندیه آمده است سمیرم در مشرق پا کوه دنا واقع شده و جزء منطقه ییلاقی ایل قشقایی است. در جنوب غربی شهر قمشه قراردارد این آبادی بین ایزدخواست و فلارد واقع گردیده است، رونق و آبادانی سمیرم از زمان زندیه شروع شده ودردوره قاجاریه بنا بر نوشته های فارسنامه ناصری که به دستور ناصر الدین ش
اه نوشته شده سمیرم مرکز قصبه سمیرم بوده است.
تاقبل از دوره پهلوی منطقه سمیرم بدست خوانین قشقایی اداره می شد دراین دوره بود که با تشکیل حکومت مرکزی، فرمانروایی از خوانین سلب و از سال 1308 شمسی قوای ساخلو برای حفظ انتظامات محل از طرف دولت موقت در سمیرم مستقر گردید و درسال 1314شمسی اولین بخشدار سمیرم از طرف وزارت کشور منصوب شد.
درسال 1322 از زمان جنگ جهانی دوم بعلت جنگی که بین سران ایل قشقایی و بویر احمدی ازیکطرف و دولت موقت از طرف دیگر اتفاق افتاد و از آن بنام جنگ سمیرم یاد می کنند اموال اهالی سمیرم از طرف افراد ایل فوق به غارت برده شد و مساکن آنان خراب گردید و خرمن های غلات آتش زده شد و متاسفانه اثرات این جنگ شوم تاکنون در وضع اجتماعی، اقتصادی و در اذهان مردم اثر گذاشته است. بالاخره پس از پایان جنگ جهانی دوم امنیت به منطقه باز گردانده شد و درسال 1325 سمیرم ازاستان فارس منتزع و تابع استان اصفهان گردید و درنهایت درسال 1342 به شهرستان تبدیل و از همان سال فرمانداری درمحل تاسیس شد وفعلا هم به صورت فرمانداری تابع استان اصفهان می باشد.
شهر سمیرم با ارتفاع 2500 متراز سطح دریا به بام ایران معروف است جمعیت آن ( شهر) بالغ بر /000/30 نفر و وسعت شهر 110 هکتار می باشد و در آبان ماه 1329 به شهر تبدیل و شهرداری در آن تاسیس شده است.